Lan Cattleya hay còn gọi là lan Cat. Tên Cattheya lấy tên từ William Cattleya một người Anh chơi lan nổi tiếng. Lan Cattheya có khoảng trên 50 loại. Lan Cattleya được gọi là Hoàng hậu của các loài hoa vì vẻ đẹp tuyệt vời của nó. Lan Cattheya có nguồn gốc từ khu vực Nam Mỹ: Braxin, Columbia..
Lan Cattleya được chia làm 2 loại chính:
Loại 1 lá:giả hành chỉ có 1 lá và loại này hay ra từ 1-2 hoa lớn. Loại 2 lá: giả hành có 2 lá có hoa 4-6 hoa, hoa nhỏ mau tàn.
Cattleya là loài đa thân, cây có nhiều giả hành dự trữ nhiều chất dinh dưỡng và nước. Những giả hành to và ngắn hơn. Rễ bé và dài, mọc từ căn hành bám vào giá thể. Khi còn non bẹ có màu xanh. Các bẹ sẽ khô héo rụng đi khi cây lớn. Thường trên đỉnh giả hành có 1 đến 2 lá to. Ở giữa có một lưỡi mèo bao bọc lấy phát hoa lan cattleya. Phát hoa vượt lên và xuyên qua lưỡi mèo để trổ hoa.
Một năm trung bình một cây lan cattleya có thể ra 2-3 giả hành mới. Cây có thể đạt đến 4-6 giả hành nếu được chăm sóc tốt.
Nhiệt độ, độ ẩm và chế độ nước.
Lan Cattleya có thể sống được ở vùng khí hậu nóng và ôn đới. Cattleya thích nghi tốt với điều kiện nhiệt đới gió mùa tại Việt Nam. Cattleya được trồng và phát triển ở các tỉnh phía Nam vào phía Bắc. Nhiệt độ lý tưởng cho sự sinh trưởng của Cattleya khoảng 210C vào ban ngày và khoảng 160C vào ban đêm. Đà Lạt là nơi có khí hậu thich hợp nhất cho Cattleya phát triển. Nhưng lan Cattleya vẫn sinh trưởng tốt ở nền nhiệt cao hơn. Dù vậy nhiệt độ lý tưởng vẫn giúp cây tăng trưởng tốt nhất.
Đà Lạt là nơi cho chúng ta thấy được nhiệt độ lý tưởng giúp cây phát triển tốt.
Với khí hậu thời tiết thuận lợi cho sự sinh trưởng của cây Cattleya nên dù ít sử dụng phân bón và phân vô cơ. Nhưng các cây lan ở Đà Lạt vẫn phát triển tốt hơn so với các cây trồng ở vùng có điều kiện không thuận lợi bằng. Ngoài ra lan Cattleya vẫn phát triển ở nơi có điều kiện khí hậu lạnh giá nhiệt độ ban ngày là 130C và ban đêm là 100C. Do vậy có thể thấy rằng lan cattleya có thể trồng và ra hoa ở khắp nơi của nước ta. Tuy nhiên vùng lạnh và mát nên trồng loại lan có chủ đầu là : SC, SLC, vùng khí hậu nóng trồng các loại C, LC, BLC, BSLC như thế cây mới ra hoa đều đặn hơn. Các giống lan Cattleya xuất phát từ vùng đồi núi trên cao nguyên của Columbia và Mexico và từ vùng nóng ẩm của Braxin.
Độ ẩm tương đối của không khí cần thiết cho sự phát triển của lan Cattleya là 60%-80%.
Tưới nước là cần thiết để tăng độ ẩm của vườn lan. Tuy nhiên Cattleya là có giả hành mập nên khả năng giự trữ nước của nó rất lớn. Vì vậy tưới nước thường xuyên sẽ làm cho cây bị úng không phát triển và làm cây chết do thối rễ. Tưới nước nhỏ giọt cũng không phải là biện pháp tối ưu.
Ở TPHCM độ che sáng 55% tưới nhiều nước làm nhiệt độ giảm dưới 250C làm cây khó ra rễ.
Vì vậy đối với Cattleya giữa các lần tưới cần có thời gian khô ráo để kích thích sự mọc rễ của cây. Cách tưới nước thay đồi theo vùng ở TPHCM mùa mưa từ tháng 5-11 lan Cattleya được tưới một ngày một lần vào khoảng 9h sáng. Từ tháng 11-3 tưới mỗi ngày 2 lần vào 10h sáng và 4h chiều. Trong thời gian này cần tăng số lần tưới vì là mùa khô, độ ẩm không khí giảm rõ rệt. Vào tháng 3-4 giảm số lần tưới còn 1 lần / ngày để tạo mùa nghỉ cho lan. Ở các vùng cao như Đà Lạt vì vó nhiều sương mù thường xuyên nên độ ẩm cao. Vì thế cách tưới nước có khác so với TPHCM, chỉ tưới 1 lần / tuần trong mùa nắng, không tưới trong mùa mưa.
Chế độ ánh sáng dành cho lan cattleya
So với một số giống lan thương mại khác, sự che sáng các loài lan thuộc giống Cattleya thay đổi khác nhau tuỳ loại. Tuy nhiên mức độ che sáng 50%. Có thể áp dụng cho nhiều loài. Lan Cattleya cần ánh sáng nhưng không trực tiếp. Nếu lan Cattleya được trồng trên sân thượng nhà ở, độ che sáng tốt nhất là 55% tức ánh sáng sử dụng 45%. Trong giàn lan không nên treo các chậu sát vào nhau. Phải có một khoản cách giữa các chậu sẽ cho cây nhận đủ ánh sáng và thoáng khí. Tuy nhiên nếu lan được trồng treo cao thì các cây phải được treo sát vào nhau để ngăn chặn bớt gió.
Lan Cattleya có thể trồng trực tiếp ngoài sáng với điều kiện là các cây phải được trồng từ nhỏ ở các chậu, phải đặt sát vào nhau và tiểu khí hậu nơi đó phải mát và ẩm.
Cây lan bị thừa ánh sáng khi có những biểu hiện cháy hoặc vàng lá, cây lùn thấp. Còn khi bị thiếu ánh sáng mà lá sẽ đậm cây yếu dễ đổ gãy. Một cây được coi là đủ ảnh sáng khi cây màu xanh nhạt ánh màu vàng hay tím. Nếu cây lan Cattleya được trồng ở điều kiện ánh sáng tối ưu, sẽ cho hoa có màu rất thắm. Cánh hoa dầy cứng không có khuynh hướng lắc lư, hoa thật to. Còn ngược lại, nếu được trồng ở ánh sáng yếu, cây rất chậm ra hoa và khi ra hoa. Hoa thường hay gục xuống, màu nhạt. Qúa nắng cây sẽ còi cọc, ra hoa bé thường hay bị háp nắng hoặc có khuyết tật.
Chế độ phân bón dành cho lan cattleya
Các loài lan thuộc giống Cattleya có thể ra hoa quanh năm với điều kiện các bộ phận sinh trưởng đủ khả năng phát triển thành một giả hành mới. Vì thế việc bón phân cho lan ngoài mục đích duy trì sự sinh trưởng và phát triển của cây lan. Còn là nhằm điều khiển sự ra hoa các loài thuộc giống này. Lan cattleya là: một loài thực vật phụ sinh. Do đó lá của chúng giữ vai trò quan trọng trong việc hấp thụ dưỡng chất. Vì thế tưới phân bón bằng phương pháp phun sương lên toàn bộ cây sẽ tốt hơn rất nhiều so với cách tưới thẳng vào các giá thể trong chậu. Phân có thể phun sương bằng hệ thống béc phun tự động hay bằng bình xịt thuốc sát trùng. Nếu số lượng lan ít thì phương pháp nhúng phân ngập chậu lan cũng tốt.
Phân sử dụng cho cây lan cattleya là các loại phân vô cơ.
Có công thức 30-10-10 dùng cho cây con. 20-20-20 và 15-30-15 dùng cho cây đã trưởng thành. Phân được tưới 1-2 lần tuần. Với nồng độ 1gam hay 1 muỗng cà phê pha trong 4 lít nước. Khi các giả hành chớm nụ hoa, ta bón các loại phân 10-20-20, 6-30-30 với nồng độ và chu kỳ như trên để đảm bảo một sự đậu hoa chắc chắn, với những hoa to và đẹp.
Nếu cây lan của bạn đã đủ sức khoẻ và bắt đầu mọc chồi mới.
Bạn muốn có một chậu hoa Cattleya nở trong vòng 3 tháng tới, bạn sẽ thoả mãn yêu cầu bằng cách dùng phân 6-30-30 với cách tưới như trên. Phải nhớ rằng, luôn luôn có sự mâu thuẫn giữa sinh trưởng và phát triển. Một điều kiện bất lợi về sinh trưởng cũng làm cho cây ra hoa. Do đó khi cây ra hoa nhiều nó sẽ kiệt sức. Vì thế cây lan được trồng theo đúng nhu cầu về môi trường sống của nó mà hoa ra kém, thì bạn nên xem lại trong quá trình nuôi dưỡng có lầm lẫn gì không.
Một cây lan đến tuổi trưởng thành có đủ sức khỏe, tất nhiên sẽ phát dục.
Vì thế nếu cây yếu, ta không nên thúc cây ra hoa, cây sẽ bị mất sức. Sự thúc đẩy lan ra hoa chỉ được dùng khi cây mạnh khoẻ hoặc trong vài trường hợp đặc biệt. Có thể dùng phân vô cơ và hữu cơ hỗn hợp loãng sẽ cho kết quả tốt trong sự tăng trưởng. Sinh tố B1 tưới với nồng độ loãng hàng ngày sẽ giúp cây phát triển rất nhanh chóng. Trước mùa ngừng tăng trưởng một tháng, trong suốt tháng 3, bạn bón cho lan loại phân 10-20-30 hoặc 6-30-30 để tạo một sự cứng cáp cho cây trước mùa nghỉ trong tháng 4, vào mùa này ta sẽ ngưng tưới phân hoàn toàn.
Giá thể trồng lan cattleya
Giá thể là thể là điều kiện quyết định sự phát triển của lan Cattleya. Vì vậy sự thay đổi giá thể thay đổi tuỳ theo vùng, theo mùa trong năm. Phương pháp trồng trên thân cây sống và thân cây chết thì giá thể chính là lớp vỏ của thân cây được trồng. Phương pháp trồng chậu thì giá thể phải thật thoáng. Giá thể quá bí làm cây dễ bị chết vì thối rễ nhất là trong mùa mưa. Giá thể cần thoáng tránh được sự úng nước, phần bề mặt hơi khít kín rất tốt cho sự phát triển của lan. Đối với nơi có khí hậu lạnh, cấu tạo giá thể quá thông thoáng sẽ tạo bất lợi cho sinh trưởng. Vì nhiệt độ lạnh vào ban đem sẽ làm đầu rễ chùn lại và teo dần. Một giá thể kín sẽ giúp rễ có độ ẩm để phát triển.
Mùa nghỉ của lan Cattleya
Đối với khí hậu Việt Nam Cattleya nghỉ mỗi tháng một năm. Trong mùa nghỉ cây không dòi hỏi dinh dưỡng và nước tưới quá nhiều. Độ che sáng tăng thêm 10% để giảm nhiệt độ. Trong mùa nghỉ nghiệt độ thích hợp khoảng 150C cho vùng lạnh và 220C cho vùng nóng.
Thay chậu và nhân giống lan Cattleya
Lan Cattleya trồng và phát triển trong chậu thường bị thối rễ. Đặc tính phát triển rất nhanh do đó phải thay chậu thường xuyên. Việc thay chậu tiến hành sau 2 năm trồng. Việc thay chậu và nhân giống diễn ra song hành cùng thời điểm. Khi ta quan sát thấy giả hành bắt đầu mọc ra khỏi mép chậu thì ta nghĩ đến việc thay chậu. Vì lan Cattleya có giả hành nên khi thay chậu rất dễ bị xốc.
Việc thay chậu tiến hành vào đầu mùa mưa là tốt nhất cây sẽ phát triển rất mạnh.
Tuy nhiên Cattleya có thể thay chậu vào bất kỳ thời gian nào trong năm vẫn đảm bảo cây sống với tỷ lệ cao. Chậu lan Cattleya với 10 giả hành. Có thể cắt trước đó 3-5 đoạn, 4 tháng trước mùa nghỉ, và để nguyên tại chỗ. Quét sơn hoặc vôi vào vết cắt rồi phun hổn hợp thuốc trừ nấm và thuốc kích thích ra rễ B1… Khi đến mùa nghỉ mỗi đoạn sẽ có một giả hành mới vừa đủ trưởng thành để chịu đựng trong mùa nghỉ. Khi mùa mưa đến, ta tách mỗi đoạn ra và đem trồng vào một chậu mới.
Tách chiết kết hợp với việc thay chậu vào đầu mùa mưa sẽ đảm bảo cho chậu lan đủ khả năng trổ hoa ngay trong năm đó.
Muốn thay chậu Cattleya tiến hành ngâm vào thau nước có pha thuốc ngừa rêu. Trong thời gian nửa giờ đến giờ, các rễ sẽ tróc ra. Dùng kéo cắt bỏ những rễ thối, rễ dài cắt để lại khoảng 10cm. Sau đó cột chặt vào chậu mới và đặt vào chỗ mát đến khi cây ra rễ mới bắt đầu cho giá thể vào chậu. Sau khi thay chậu, phun 1 lần thuốc kích thích ra rễ B1. Sau đó để cây khô không tưới nước 1 tuần khi mới thay chậu và lần đầu tiên tưới nước trở lại là dung dịch Atonik+Root – Plex 1cc pha chung 3 lít nước.
Lưu ý: Không bao giờ đặt giá thể vào chậu trước khi cây ra rễ. Nếu bạn sợ giả hành nhăn nheo vì mất nước thì có thể để tạm vài cục than to dưới đáy chậu là đủ.
Lan Cattleya có thể nhân giống bằng cách tách chiết 3 giả hành một. Khác với Dendro, Cattleya là một giống lan có giả hành nhưng không có thân. Vì thế tách chiết dưới 3 giả hành cây phát triển rất yếu. Nếu cây bị nhiễm bệnh, mắt trên căn hành bị thối đi. Lúc này cây lan cattleya sẽ không tạo chồi ngọn (keiki) như giống Dendrobium. Để hình thành một cây con mới trên ngọn thân. Thường rất ít trường hợp cây lan Cattleya với bộ rễ phát triển mạnh, lá xanh tốt, nhưng các mắt trên các căn hành bị hư. Nếu cây lan Cattleya của bạn thuộc loại giống quý hiếm mà sự tách chiết là cần thiết. Bạn có thể chiết 2 tép một, và để nguyên tại chỗ. Đến khi nào cây hình thành một giả hành mới và đủ trưởng thành, ta mới lấy ra trồng vào chậu khác.
Sâu bệnh và các vấn đề khác ở cây cattleya.
Lan cattleya thường gặp các bệnh về rệp biểu hiện của bệnh thường xuất hiện các loài rệp son ánh màu nâu. Các loài này thường bám vào lá, giả hành căn hành để hút nhựa. Nhưng nguy hiểm hơn cả là loài rệp này sẽ bám vào các mắt ngủ. Hút nhựa lâu ngày sẽ làm các mắt ngủ chết đi. Loại rệp này lúc còn nhỏ bò đi kiếm chổ hút nhựa cây. Lớn lên thay vỏ rụng hết chân nên ở yên một chỗ. Vật thể màu nâu hình tròn mà ta thấy chỉ là một lớp vỏ che chở cơ thể rệp, nếu ta làm lệt vị trí của vỏ sẽ gây tử vong cho rệp. Lớp vỏ bao bọc này có thể chống đỡ được tác dụng của thuốc sát trùng ở nồng độ thấp. Ta có thể dùng đầu que hay chính bằng móng tay, kéo lệt vị trí của vỏ, rệp tróc ra sẽ chết. Còn nếu nhiều phải phun thuốc rầy Serpa, Diazinon theo liều lượng hứưng dẫn nhà sản xuất. Nếu không phòng ngừa thường xuyên, loại rệp này sinh sản rất nhanh sẽ gây tác hại các nhà vườn không ít.
Rệp son ánh màu nâu
Loại dán cánh và bọ trĩ cũng thường hay cắn phá rễ. Và chỉ xuất hiện trong các giá thể cấu tạo bằng xơ dừa, vỏ cây mục, dớn vụn hoặc do sử dụng quá nhiều các loại phân hữu cơ dưới dạng xác như bánh dầu, phân bò vv… Có thể trừ chúng dễ dàng bằng các thuốc sát trùng. Tốt hơn hết là ngừa chúng theo chu kỳ 2 tháng /lần, bằng các loại thuốc nói trên.
Trong vườn lan ở những nơi qúa ẩm. Thường xuất hiện các loài ốc sên trong các chậu lan, không những ăn hết rễ non mà còn tiết ra chất nhờn làm thối các chồi mới mọc.
Loại trừ các loài này bằng các mồi có trôn metandehit hay cải xà lách đặt trong rổ để ở các góc vườn các loài ốc sẽ ăn xà lách ban đêm, ta dùng đèn bắt chúng. Bệnh thối đọt, thối lá ở Cattleya. Bệnh có thể bắt đầu từ sự cháy nắng sau đó các mầm bệnh và virut lan truyền rất nhanh chóng. Nhiễm bệnh có thể ở lá, giả hành hay căn hành. Phần nhiễm bệnh mềm đi có màu nâu sẫm và lan nhanh. Tốt nhất là cắt bỏ những phần bị xâm nhiễm và bôi vết cắt bằng Vadơlin+Benlate cho đến khi không còn dấu hiệu mềm thối nơi mặt cắt ấy.
Phần bị bệnh nên huỷ bỏ ở nơi thật xa bằng lửa.
Trồng lan ngừa bệnh hơn trị bệnh. Hàng tháng tốt nhất nên ngừa thường xuyên bằng các thuốc trừ nấm, thuốc rầy. Và nhất là làm vệ sinh môi trường, cỏ rác, diệt côn trùng, cây sẽ không bị mắc bệnh.
—————————————–
Các bạn đặt hàng trực tuyến hoặc liên hệ: Hotline, zalo: 0963.090.463; 0944.252.463
Theo dõi chúng tôi trên fanpage facebook, trang cá nhân
Xem sản phẩm trên kênh Youtube
Vườn lan Thành Nguyễn cảm ơn các Bác, Cô, Chú, Anh, Chị … đã quan tâm, ủng hộ!
Đánh giá
Chưa có đánh giá nào.