Tổng quan về cây Sanh – Ficus benjamina L.

Cây sanh (có tên khoa học là Ficus benjamina L.)

Phân bố cây sanh

Cây sanh hay còn gọi cây xanh, gừa có tên khoa học Ficus benjamina L. Đây là loài thực vật thuộc họ Dâu tằm (Moraceae). Sanh là một loại cây cảnh, cây Bonsai được trồng khá phổ biến tại Việt Nam và trên thế giới. Tại Đông Nam Á một số nước trồng sanh phồ biến như Việt Nam, Lào, Trung Quốc, Thái Lan, ….

Đặc điểm hình thái thân, cành cây sanh

Sanh là cây thân gỗ

Trong điều kiện tự nhiên cây có thể đạt chiều cao 20 m. Khả năng phân cành của cây cao, dễ tạo cành nhánh từ các vị trí khác nhau trên thân. Thân và cành dẻo dễ uốn, tạo thế đẹp. Khi uốn thân, cành sanh các chủ cây thường cắt nước cho cây 2-3 ngày để tăng sức dẻo dai của thân, cành. Sức bật của chồi rất mạnh, sức sinh trưởng rất tốt nên rất dễ tạo các u bướu và các sống gờ.

Rễ xanh có nét độc đáo riêng

Rễ cây thường nằm dưới đất được hình thành từ cành lớn hoặc thân. Vào mùa mưa ẩm rễ sanh được hình thành nhiều, đặc biệt là các rễ trên thân. Ngoài rễ dưới đất, sanh còn hình thành rễ ở trên bề mặt đất từ cành lớn hoặc thân. Các rễ này thường gọi là rễ khí sinh hình thành nhiều trong mùa mưa, ẩm. Loại rễ này mang lại vẻ đẹp và nét độc đáo cho cây sanh mà ít cây khác có được. Có thể để rễ buông thõng ăn sâu vào đất hoặc để rễ bám, trườn trên đá, uốn lượn các hình thù khác nhau.

Lá cây sanh xanh quanh năm

Lá cây có hình trái xoan, lá non có màu xanh nhạt chuyển sang xanh đậm khi. Lá nhẵn cả hai mặt chiều dài từ 3-9cm, rộng 2-5cm, cuống dài 13-20mm. Lá Sanh dày và phân bố trên cành với mật độ cao. Nếu được cắt tỉa thường xuyên rất dễ tạo ra phần tán lá rậm rạp, xum xuê theo các hình thù mong muốn. Lá cây ngoài tác dụng tạo cảnh quan còn được dùng trong dân gian để chữa ứ huyết do bị thương…

Quả sanh thuộc dạng quả kép

Sanh có dạng quả kép, mọc từng cặp ở kẽ lá của các cành non. Quả khi còn non có màu xanh và trên vỏ có phủ lớp lông tơ màu trắng. Quả khi chín quả có màu vàng hoặc tím nâu khi quá chín. Bên trong quả có chứa nhiều hạt và có khả năng mọc mầm tạo cây con nếu đủ điều điện ẩm độ, sinh dưỡng. Quả nhỏ có đường kính 0.5-1cm đan xen giữa các lá cây tạo ra điểm nhấn rất đẹp khi chín. Cây Sanh ra hoa và quả từ tháng 9 đến tháng 2 hàng năm.

Sanh là loài có khả năng sinh sản hữu tính rất tốt, thường tìm thấy những cây sanh con quanh khu vực những gốc sanh lớn. Ngoài phương thức sinh sản hữu tính thì cây còn được nhân giống bằng con đường vô tính như giâm hom. Để tạo được những gốc sanh đẹp cả về rễ thân lá thì cây mọc từ hình thức sinh sản hữu tính được ưa chuộng hơn cả.

Đặc điểm sinh học cây sanh

Cây sanh sinh trưởng và phát triển tốt ở vùng có khí hậu nhiệt đới ẩm (nóng và mưa nhiều). Các các chồi lá được hình thành mạnh vào mùa mưa. Đây là cây ưa ẩm có yêu cầu nước cao để sinh trưởng và phát triển. Cây có khả năng chịu ngập úng ở thời gian dài. Khi khô hạn hoặc thiếu nước cây sinh trưởng chậm. Quan sát cây hình thành các lá vẩy bao vây lấy điểm sinh trưởng ngọn cành hay thân và trên thân thường xuất hiện các điểm lồi trắng. Dựa vào đặc điểm chịu nước ở cây sanh mà có thể đa dạng các cách trồng cây, trên đất, đá, u nồi nổi lên trên và phía dưới có nước.

Ánh sáng:

Biên độ ánh sang của cây sanh lớn. Cây có thể chịu được ánh sáng toàn phần gay gắt đến một phần bóng râm. Thường thì cây được trồng dưới ánh sang toàn phần, ngoài sân trước nhà của các gia đình.

Nhiệt độ:

Sanh là cây có sức chống chịu lại các điều kiện ngoại cảnh tốt. Sanh cũng chịu được biên độ nhiệt khá lớn, cây chịu nóng tốt và chịu được cả lạnh. Tuy nhiên cây phát triển tốt nhất ở khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều. Vì thế vào mùa mưa các trồi lá phát triển mạnh. Ở nước ta có thể trồng cây các vùng miền khác nhau.

Độ ẩm:

Sanh là cây ưa độ ẩm cao. Rễ cây có thể ngập được trong nước nếu được huấn luyện từ từ.

Kỹ thuật chăm sóc cây sanh

Sanh không kén đất trồng. Nhưng nếu trồng cây ở loại đất có độ thoát nước và hữu cơ cao cây phát triển sẽ tốt hơn. Có những cây sanh còn được trồng không cần đất mà chủ nhân cho cây bám vào vách đá với nước ở bên dưới.

Cây sanh chịu hạn tốt ngược lại cũng chịu được úng ngập trong thời gian dài. Khi thiếu nước, khô hạn thì cây sinh trưởng chậm, có các lá vẩy bám lấy các mầm sinh trưởng trên thân hoặc ngọn cành. Lúc này thân cây có các điểm lồi màu trắng. Để cây sinh trưởng, phát triển ổn định thì cần bổ sung nước cho cây thường xuyên. Đặc biệt đối với những cây được trồng trên chậu nông. Lượng đất trên chậu ít nên rất nhanh khô. Nếu để 3-4 ngày không tưới dễ dấn đến héo lá, cây bỏ cành.

Bón phân cho cây sanh. Nói chung đây là cây có sức sinh trưởng khỏe. Nhu cầu dinh dưỡng của cây ít, nếu trồng thả cây ngoài đất hầu như không cần bón phân. Trồng cây trong chậu có ít đất thì cần bổ sung thêm phân bón giúp cây sinh trưởng, phát triển tốt. Giai đoạn muốn thân cây chịu khắc nghiệt, bền bỉ hơn thì bổ sung thêm lân và kali.

Sâu bệnh thường gặp ở cây sanh:

Lá xanh hay bị rệp. Nếu phát hiện cần phun trừ rệp cho cây. Nói chung sanh là loài ít bệnh và có sức đề kháng tốt.

Nhân giống cây sanh. Có hai hình thức nhân giống sanh là nhân giống hữu tính và nhân giống vô tính. Hữu tính có thời gian tạo tác phẩm lâu hơn nhưng cây sẽ có bộ gốc đẹp và giá trị cao hơn. Nhân giống vô tính bằng hình thức giâm cành, chiết cành cho hình thành tác phẩm nhanh hơn nhưng giá trị cây thường không cao bằng cây gieo từ hạt. Đối với cây được trồng từ hạt giai đoạn non cần chế độ chăm sóc tốt. Cây dễ chết nếu bị úng hoặc sử dụng phân bón, thuốc kích thích sinh trưởng quá nặng liều.

Trồng và chăm sóc cây giống

Khi bộ rễ đã khỏe, rễ chuyển sang màu nâu và dài thì có thể bứng cây con ra trồng trên luống hoặc chậu lớn. Giai đoạn nuôi cây xổng cần xử lý tốt đất trồng. Nên chọn giàu mùn và có thành phần cơ giới trung bình hay hơi nặng, không nên trồng trên đất sét vì như vậy cây sinh trưởng chậm mặc dù vẫn ra lá, cành. Trong trường hợp đất xấu hoặc đất quá nặng cần bón lót thêm phân chuồng làm đất trước khi trồng.

Một số kỹ thuật làm cây sanh ôm đá

Chuẩn bị cây sanh và tảng đá vừa ý, sau đó trải rễ lên đá dùng dây cố định rễ. Tiếp đó bạn trộn đất + cát + phân chuồng hoai với tỷ lệ 1+1+1 (trộn với nước như vữa). Trát một lớp mỏng khoảng 01cm lên rễ đã được cố định trên đá, dùng nilon bọc chặt lại và chăm sóc tưới giữ ẩm.

Vật liệu cần sử dụng

Để tiến hành, ta cần sử dụng cây sanh và đá. Chọn đá có hình dạng đẹp, lôi cuốn và có kích thước phù hợp với cây sanh. Chọn những cây sanh khỏe mạnh và có hệ thống rễ rộng, tương đối nhiều rễ một chút, dài, chắc. Trồng cây ngoài vườn khoảng 1 năm để rễ cây đủ dài.

Đá (loại đá Ibigawa Nhật Bản), cây trồng, dây nhựa dùng để ghép cành, kéo, dao lõm, kéo tỉa cây, dao, đồ ngoạm rễ, chĩa, cát sạch.

Các bước tiến hành tạo sanh ôm đá

Bước 1: Khi cây sanh có đủ rễ (dĩ nhiên rễ càng nhiều càng tốt). Ta dùng vòi rửa sạch và cắt bỏ những tán rễ không cần thiết. Chú ý cẩn thận để không làm hỏng, trầy xước rễ.

Bước 2: Tiếp theo, đặt cây sanh lên trên đá. Sắp xếp rễ trải đều lên đá sao cho cân đối, hài hòa. Đảm bảo cây được nhìn từ các góc độ khác nhau. Cố gắng đặt rễ cây theo các đường rảnh, kẽ hở trên đá nhằm tạo cảm giác tự nhiên nhất có thể cho cây. Bạn có thể gối những rễ nhỏ, chưa phát triển vào nhau.

Bước 3: Sau khi đã sắp xếp được vị trí rễ ta cố định rễ cho cây. Có nhiều phương pháp nhưng phương pháp sử dụng dây bằng nhựa là hữu hiệu và dễ dàng nhất. Một người giữ rễ vào đúng vị trí, một người quấn hơi chặt dây băng quanh đá, ngoại trừ phần đáy của đá – chỗ rễ sẽ chìa ra, đâm vào trong đất. Sau khi cố định rễ tiến hành phủ đất lên phần đá trong chậu, làm sao để nhìn vào không thấy đá nhưng thấy phần cuối của thân cây.

Tiếp đó tiến hành chăm sóc, tưới nước cho cây sanh như bình thường. Tưới thuốc kích rễ cho cây để kích thích cây ra rễ mới sẽ phủ lấy mặt đá và ôm chắc vào khối đá.

Khi đã trồng vào chậu, cần tỉa cành thường xuyên để tránh phá hỏng thế cây. Khi các cành đã phát triển khá đầy đủ, chúng ta xén lại để tạo hình. Cứ tiếp tục uốn nắn theo chủ đích của bạn cho đến khi đạt được hình dạng mong muốn.

Kỹ thuật làm cây sanh già đi theo ý muốn

Khác với các loại hàng hóa hay những thứ khác, đối với cây cảnh nói chung và cây sanh nói riêng, tuổi đời và sự lão hóa càng cao thì giá trị càng lớn. Các đặc điểm để đánh giá độ già nua của một cây dựa vào đặc điểm hình thái rễ, thân, lá. Thân cây xù xì, u lồi, các vết sẹo, vết thương tích khắp thân. Bộ rễ sần sùi, lộ lên trên mặt đất. Cành long ngắn, lá nhỏ và dày thể hiện sự cằn cỗi, già nua.

Để làm cho cây sanh trông già đi, ngoài những kĩ thuật thủ công như dùng các dụng cụ cạo, đục, moi móc thân cây để tạo những tổn thương trên thân cây thì các dân chơi cây cảnh chuyên nghiệp còn sử dụng một loại hóa chất đặc biệt. Loại hóa chất này sẽ làm cây già đi rất nhiều lần so với tuổi thực tế. Nâng cao giá trị cây cảnh lên rất nhiều mà không cần phải có nhiều thời gian để nuôi tạo độ già nua. Việc sử dụng hóa chất này cũng rất đơn giản, chỉ cần pha theo thuốc theo liều lượng hướng dẫn rồi phun trực tiếp lên cây. Ngoài ra cũng phải kết hợp với các kỹ thuật cắt tỉa cành tạo dáng cho cây. Hiện nay hóa chất này được sử dụng nhiều ở các tỉnh phía Bắc.

Lợi ích cây sanh mang lại

Cây sanh có khả năng sinh trưởng, phát triển mạnh mẽ. Thân, cành dẻo dai dễ tạo dáng thế đẹp, lá xanh quanh năm, tái sinh mạnh. Cây dễ trồng, dễ chăm, tán lá dầy và tỏa bóng rộng, ít rụng lá, sắc xanh thu hút quanh năm nên thường được trồng làm cây bóng mát rất phổ biến ở mọi nơi từ đường phố, bệnh viện, công viên, nhà máy, sân vườn biệt thự….

Tán lá dầy của cây còn giúp điều hòa không khí rất tốt, đem lại không khí trong lành, mát mẻ.

Ngoài ra tác dụng lớn nhất của cây sanh là làm cây cảnh bonsai nghệ thuật có giá trị rất cao. Số lượng cây sanh bonsai ở nước ta chiếm phần lớn với nhiều cây nổi tiếng trị giá bạc tỷ. Dưới bàn tay khéo léo của những nghệ nhân, cây sanh đồ sộ ngoài tự nhiên trở nên mượt mà, đủ các dáng thế với ý nghĩa sâu sắc. Cây sanh bonsai còn được sử dụng làm cây nội thất trang trí văn phòng làm việc, nhà ở, quán cà phê… mang đến vẻ đẹp vô cùng sang trọng và bề thế.

Trong toàn bộ cây sanh đều có nhựa mủ, acid cerotic, chất sáp , dân gian dùng cây này để chữa ứ huyết do bị thương….

? Các bạn đặt hàng trực tuyến hoặc liên hệ: Hotline, zalo: 0963.090.463; 0944.252.463

? Theo dõi chúng tôi trên fanpage facebook, trang cá nhân

? Xem sản phẩm trên kênh Youtube